Yeni bir ülkede hayat kurmaya başladığında seni bekleyen birçok yeni kavram olur: ev kiralamak, banka hesabı açmak, GP’ye (aile hekimine) kayıt olmak, iş bulmak… Bu süreçlerin içinde sana belki biraz yabancı gelen ama oldukça önemli bir şey daha var: National Insurance Number yani Ulusal Sigorta Numarası.
Adı biraz teknik gibi geliyor olabilir ama merak etme. Aslında işin özü basit: Bu numara, İngiltere’de senin devletle olan ekonomik ve sosyal bağını kuran kişisel bir tanımlayıcı. Ama bu tanım yetmez, gel biraz daha yakından bakalım.
Ulusal Sigorta Numarası Tam Olarak Nedir?🔒
Ulusal Sigorta Numarası, İngiltere’de yaşayan 16 yaş üstü bireylerin iş, vergi ve sosyal güvenlik sistemine kayıtlı olduğunu gösteren bir numaradır. Tıpkı bir kimlik numarası gibi düşün, ama daha çok çalışma hayatınla ve sosyal haklarınla ilgili bir rolü var.
Bu numara sayesinde devlet senin:
- Ne kadar gelir elde ettiğini,
- Ne kadar vergi ve sosyal güvenlik katkısı ödediğini,
- Emeklilik hakkı biriktirip biriktirmediğini,
- Bazı sosyal yardımlardan yararlanıp yararlanamayacağını
takip edebilir.
Yani bu numara, sadece bir evrak işi değil. İngiltere’deki yaşamının temel taşlarından biridir.
Bu Numaraya Neden İhtiyacın Var?🧾
Senin hayatında bu numaranın gerekli olacağı pek çok an olacak. Bunlardan bazıları:
- Bir işe başvurduğunda (ister yarı zamanlı, ister tam zamanlı)
- Serbest çalışmaya başladığında (freelance ya da self-employed)
- Devletten yardım başvurusu yaptığında
- Emeklilik primlerin hesaplanırken
Bu listeye bakınca belki de şöyle diyebiliriz: İngiltere’de aktif bir hayat sürüyorsan, bu numara senin “sisteme dahil olma anahtarın” gibi. Birçok kapıyı bu numara ile açıyorsun.
Peki herkes aynı oranda mı ödeme yapıyor? Hayır, Ulusal Sigortanın farklı türleri var ve senin hangi türün içinde yer aldığın çalışma şekline ve gelirine göre belirleniyor.
Kimler Başvuru Yapabilir?🤝
Her İngiltere’de yaşayan kişi otomatik olarak NI Number alamıyor. Başvuru yapabilmen için belli koşulları karşılıyor olman gerekiyor. Ama merak etme, bu koşullar çoğu kişi için oldukça ulaşılabilir. Eğer:
- Birleşik Krallık’ta yaşıyorsan,
- İngiltere’de çalışma hakkına sahipsen,
- Aktif olarak çalışıyorsan, iş arıyorsan ya da bir iş teklifin varsa,
başvurusu yapabilirsin. Ve evet, güzel haber: Numaran eline ulaşmadan önce bile işe başlayabilirsin! İşverenine çalışma hakkına sahip olduğunu kanıtlaman yeterli. Numaranı sonradan tamamlayabilirsin.
Peki diyelim ki taşındın, kişisel bilgilerin değişti, yeniden mi başvurman gerekiyor? Hayır, bu numara sana bir kez verilir, ömür boyu seninle kalır ve değişmez. O yüzden bir köşede saklayıp unutma; hayatının farklı evrelerinde tekrar tekrar kullanacağın bir şey bu.
Başvuru Süreci🌐
Artık her şey online. Eskiden telefonla randevu alıp yüz yüze görüşme gerekiyordu, ama şimdi başvuru süreci dijital ortamda çok daha kolay bir şekilde ilerliyor.
İlk adım GOV.UK sitesine girmek. Burada “Apply for a National Insurance Number” sekmesinden başvurunu başlatabilirsin. Kısa bir form seni karşılayacak. Bu formda senden kişisel bilgilerin, iletişim adresin, varsa çalışma durumun gibi bilgiler istenecek.
Başvurunun en kritik adımlarından biri kimlik doğrulama kısmı. Çünkü İngiltere devleti, bu numarayı gerçekten senin adına düzenlediğinden emin olmak istiyor. Eğer elinde aşağıdaki belgelerden biri ya da birkaçı varsa, başvuru öncesi hazırda bulundurman iyi olur:
- Pasaportun (herhangi bir ülkeye ait olabilir)
- Ulusal kimlik kartın (AB ülkelerinden, Norveç, Liechtenstein veya İsviçre’den)
Bu belgelerden bazı bilgiler formda sorulabilir. Eğer bu belgelerden herhangi birine sahip değilsen yine de başvuru yapabilirsin ama süreç biraz daha uzun sürebilir ve seni yüz yüze bir görüşmeye çağırabilirler.
Eğer belgelerin varsa, sistem senden bazı fotoğraflar isteyecek:
- Pasaportunu elinde tutarken çekilmiş bir fotoğraf
- Diğer kimlik belgelerinin fotoğrafları
Başvuru formunda, fotoğrafların nasıl çekilmesi gerektiği detaylı bir şekilde anlatılıyor. Işık, netlik, belge konumu gibi kurallar önemli. Bu adımı düzgün tamamlarsan başvurun hızla ilerler.
Eğer fotoğraf yükleyemiyorsan meraklanma, fotoğraf yüklemeden de başvuruna devam edebilirsin. Bu durumda sistem başvurunu kabul eder ama süreç biraz daha uzun sürer.
Başvurunu tamamladıktan sonra başvuru referans numaranı içeren bir e-posta alacaksın. Bu numara, işlemin alındığını ve değerlendirilmeye başlandığını gösterir. Aynı zamanda e-posta kimliğini daha fazla kanıtlaman gerekip gerekmediğini söyleyecek. Bundan sonra ortalama 4 hafta içinde Ulusal Sigorta Numaran eline ulaşacaktır. Bu süre boyunca herhangi bir şey yapmana gerek yok. Ama eğer bu zaman aşıldıysa ya da aşağıdaki durumlardan biri varsa başvuru hattını araman iyi olur:
- Başvurunu yapalı 4 haftadan fazla olduysa,
- Başvurduktan sonra adresini değiştirdiysen,
- Ad-soyad, iletişim bilgileri gibi kişisel bilgilerin değiştiyse.
GOV.UK sitesinde yer alan başvuru destek hattı (application helpline) sana bu konularda yardımcı olur. Aramadan önce başvuru referans numarasını hazırda bulundur. Aradığında bu numarayı soracaklar ve seni çok daha hızlı yönlendireceklerdir.
Kimler Ulusal Sigorta Öder? 💼
Ulusal Sigorta katkısı yapmak bazı gelir düzeylerinin üzerine çıkan herkes için zorunlu. Senin yaşın ve gelir seviyen burada belirleyici.
Eğer 16 yaş ve üzerindeysen ve;
- Bir işte çalışıyorsan ve haftalık £242’den fazla kazanıyorsan,
- veya
- Serbest çalışıyorsan (freelance/self-employed) ve yıllık £12,570’den fazla kâr ediyorsan,
Ulusal Sigorta katkısı yapman zorunlu.
Şimdi biraz daha düşük gelirli olanlar için bir detay verelim. Eğer:
- Haftalık gelirin £125 ile £242 arasında ise,
- veya
- Serbest çalışıyorsun ama yıllık kârın £6,845 ile £12,570 arasındaysa,
bu durumda zorunlu ödeme yapmazsın ama Ulusal Sigorta kaydın yine de korunur. Yani sen katkı yapmasan da, sistem sanki yapmışsın gibi seni sayar. Bu da ileride emeklilik hakkı kazanman için yıl biriktirmeye devam ettiğin anlamına gelir.
*Buradaki rakamlar her vergi yılında güncellenebilir. Bu yüzden başvuru yapmadan veya ödeme durumunu kontrol etmeden önce güncel limitleri GOV.UK üzerinden incelemeni öneririm.
Ulusal Sigorta Numarası belki başta biraz teknik, biraz karmaşık gibi görünebilir. Ama aslında bu numarayı edinmek; bu ülkede çalışmanın, üretmenin, sisteme dahil olmanın ilk adımlarından biri. Yani bu sadece bir numara değil; senin bu topraklardaki varlığının resmi bir kanıtı gibi. İngiltere’de kendine bir hayat kurarken karşılaştığın her yeni kavram seni biraz daha bu ülkeye ait kılıyor. Bu sürecin zaman zaman yorucu olabileceğini biliyoruz ama her adımda güçleniyorsun. Daha detaylı güncel bilgilere ulaşmak için resmi web sitelerini ziyaret edebilirsin. Ama şunu unutma: Herkes bu yoldan geçiyor ve senin için de her şey zamanla kolaylaşacak. 💌
